Na de Kopermolen vervolgen we onze reis naar het volgende Punt van Hoevelaken: Villa Vinkenhoef. Een rijksmonument én een bekend ijkpunt voor iedereen die weleens tussen Hoevelaken en Amersfoort reist. Op dezelfde plek als de Villa – precies op de kruising tussen de Energieweg en de Amersfoortsestraat – staat ook een fietstunnel gepland. En deze gaat dwars door de voortuin van de Villa. Dit vraagt om een nieuw ontwerp van onder andere de toegangsweg, de poort en het hekwerk. Maar hoe komt zo’n ontwerp eigenlijk tot stand? Welke partijen zijn hier allemaal bij betrokken? En hoe verloopt de samenwerking precies?

Om antwoord te krijgen op onze vragen, kloppen we aan bij de Villa. Na een warm welkom van eigenaar Ronald Warmerdam, ontmoeten we ook twee andere belangrijke betrokken partijen; Roderick van Klink, adviseur Ruimtelijke Kwaliteit bij Rijkswaterstaat en Jan van Minnebruggen,  ontwerper bij BoschSlabbers landschapsarchitecten. Samen staan zij voor de uitdaging om de fietstunnel zorgvuldig en naar tevredenheid in te passen in de omgeving.

Het Ontwerptracébesluit

“Het idee van de fietstunnel is ontstaan rond 2013, tijdens het definiëren van de regiowensen”, begint Roderick. Hij vervolgt: “De gemeente Amersfoort had de sterke wens voor een fietstunnel, omdat het de veiligheid van fietsers in de regio vergroot. Dit plaatste het projectteam voor een uitdagende opdracht; hoe zorgen we voor een optimale inpassing van de fietstunnel, met behoud van het rijksmonument Villa Vinkenhoef en het bijbehorende ensemble? Vanuit mijn vakgebied is een integrale werkwijze essentieel om tot een passend ontwerp te komen. Dit start met nadenken over welke partijen we allemaal moeten betrekken.”

Het meenemen van alle belanghebbenden is essentieel om tot een passend ontwerp te komen

De zoektocht naar een kartrekker

Eén van die partijen bleek Ronald te zijn. Toen hij in 2020 eigenaar werd van de van oudsher herenboerderij, werd hij vrijwel direct ingelicht over de wens voor een fietstunnel grenzend aan het terrein van de Villa. Ronald: “Met de aanleg van de fietstunnel, verandert de hele entree en de logistieke routing rondom onze villa. Rijkswaterstaat nam contact op om naar onze wensen te vragen. In eerste instantie was er overleg met een klein gezelschap: iemand van de gemeente Amersfoort en twee mensen van Rijkswaterstaat voor de grondaankoop en begeleiding van het proces. Al snel kwamen we erachter dat we veel meer invalshoeken nodig hadden; je kan gewoonweg niet zomaar de entree van een monumentaal pand een stukje opschuiven. Daarom gingen we op zoek naar een kartrekker die een nieuwe ontwerpvariant kan maken die recht doet aan alle belangen. Die vonden we in landschapsarchitect Jan.”

De werkwijze van de landschapsarchitect  

Jan: “Mijn opdracht is om het karakter van de omgeving rondom de rijksmonumentale Villa zo goed mogelijk te borgen en waar mogelijk versterken. Dit start met een historische analyse. Ik kijk dan naar historische waarden van weleer en vergelijk deze met de huidige situatie. Vervolgens kijk ik naar de impact van de nieuwe infrastructuur. Het was duidelijk dat de werkzaamheden aan de fietstunnel cultuurhistorische elementen raken, het gaat hierbij om de rijksmonumenten, de Villa en de poort. Als onderdeel van de analyse wandelde en fietste ik ook door het gebied rondom de Villa. Op deze manier kon ik de plek en het gebruik ervan goed observeren. Google Streetview is daarbij een handig hulpmiddel om bevindingen te verifiëren vanachter het scherm. Vervolgens werkte ik verschillende ontwerpvoorstellen uit aan de hand van potloodschetsen.”

Het belang van een fysiek gesprek  

De historische analyse is klaar en Jan heeft verschillende ontwerpvarianten weergegeven in schetsen. Nu zit het project in de zogeheten trechteringsfase, waarin de verschillende partijen kijken welke ontwerpvariant de voorkeur heeft. Roderick: “Tijdens ontwerpsessies wegen we samen voors en tegens af en spreken we onze belangen naar elkaar uit.” Ronald vult aan: “Op elk aspect honderd procent scoren is onmogelijk. Uiteindelijk moeten we toch samen een oplossing vinden. We hebben nu een voorkeursvariant op het oog die het meest recht doet aan alle belangen. De fysieke ontwerpsessie in mei is hierin doorslaggevend geweest. Jan bevestigt dit: “Het is ongelofelijk belangrijk om samen de locatie te bekijken, samen bevindingen te doen. Ik kijk er vanuit een ontwerpersblik naar, maar de gebruikersblik van Ronald is net zo belangrijk. Alleen door hierover samen het gesprek aan te gaan en fysiek te ervaren wat er bijvoorbeeld in de huidige situatie gebeurt als Ronald zijn oprit oprijdt, kom je tot het beste ontwerpresultaat voor iedereen.”

Op elk aspect honderd procent scoren is onmogelijk, maar door een ontwerpsessie op locatie te plannen kom je tot het beste ontwerpresultaat voor iedereen

Een valkuil en een tip

Alle partijen zijn zeer te spreken over de samenwerking tot nu toe. Toch is er volgens Ronald wel iets waar iedereen alert op moet blijven: “Binnen dit project hebben we te maken met veel verschillende belanghebbenden. Dit is noodzakelijk, maar de valkuil bij zoveel partijen is dat het tempo omlaag gaat, zeker nu project Hoevelaken nog geen tracébesluit kan vaststellen vanwege de stikstofproblematiek. Je verliest dan het moment en de focus.” Roderick vult aan “Daarnaast is het zorg dat de integrale benadering voortdurend bewaakt blijft. Door veel vragen te stellen en over bepaalde grenzen heen te durven kijken, ontstaan er interessante koppelingen en relaties.”