Maar dat blijkt door de ingewikkelde eigendomsverhoudingen op het landgoed nog niet zo eenvoudig.

,,Zie je dat pad daar?’’ Bram van de Klundert, voorzitter van de Stichting Vrienden van het Hoevelakense Bos én bewoner, wijst op een zanderig weggetje dat tussen twee bomenrijen door kronkelt. ,,Dat was er tien jaar geleden nog niet. Het is ontstaan doordat mensen hun eigen route kiezen in plaats van het bestaande pad.’’

Vervolgens draait hij zich om. Daar staat een aantal oude beuken. Om te voorkomen dat er takken op wandelaars vallen, is er een draad voor gespannen. ,,Dat wordt gewoon doorgeknipt! Iedereen doet maar wat-ie wil. Het alternatief is het kappen van die bomen. Dat zou zonde zijn, want daar leven vleermuizen in.’’

Ongelukken

Jaarlijks zoeken meer dan 150.000 mensen ontspanning op het monumentale landgoed, dat ligt ingeklemd tussen de Nijkerkerstraat en de Westerdorpsstraat in Hoevelaken. Op een mooie zondag ziet het er, aldus Van de Klundert, ‘zwart van de mensen’. En hun aantal groeit, mede door de oprukkende woningbouw in Amersfoort en Nijkerk. Op de 1,5 kilometer lange Hoevelakense Boslaan, die de buitenplaats doorsnijdt, is het vaak dringen geblazen. Dat leidt zelfs tot ongelukken.

Op de 1,5 kilometer lange Hoevelaken­se Boslaan, die de buiten­plaats doorsnijdt, is het vaak dringen geblazen

Een uitgebreid plan om de groeiende toeloop op te vangen, ligt al drie jaar klaar. De boodschap is dat het landgoed aan de randen uitbreiding behoeft. Gedacht wordt aan nieuwe fiets- en wandelroutes, een honden uitrenveld en mogelijk ook ruiterroutes.

De uitvoering stokt echter doordat er verschillende grondeigenaren zijn met tegengestelde belangen. Tot verdriet van het Geldersch Landschap & Kasteelen (GLK), beheerder van het landgoed, en de gemeente Nijkerk, de trekkers van het toekomstplan, werd onlangs een strook van 20 hectare opgekocht. Daarvan ligt het leeuwendeel op Amersfoorts grondgebied.

Een van de kopers is Van de Mheen, ook eigenaar van het nabijgelegen Huize Hoevelaken, een rijksmonument aan de rand van het bos. Wat hij ermee voor heeft, is onduidelijk. Pogingen om hem een reactie te ontlokken stranden. Van de Klundert weet het wel: Van de Mheen ziet de komst van recreanten in de omgeving van zijn eigendom niet zitten. ,,Het is ook treurig hoe hij met planten en bomen, die helemaal niet thuishoren in het bos, het kasteel afschermt. Dat moet vanaf de Boslaan en de Nijkerkerstraat zichtbaar zijn.’’

Weinig hoop

De gevolgen van de grondaankoop zijn verstrekkend. Want daardoor is dit gebied niet meer te benutten voor uitbreiding van het Hoevelakense Bos. Desondanks willen Nijkerk en het GLK hun plan doorzetten. Voorlopig concentreren ze zich op de andere kant van het bos, waar Van de Mheen ook grond in bezit heeft. ,,Wij zijn met enkele grondeigenaren in gesprek om dit te verkennen’’, aldus het college van B en W van Nijkerk.

Volgens Van de Klundert hoeft het ‘Amersfoortse’ deel van het bos nog niet opgegeven te worden. Pal tegen het voor bosuitbreiding verloren gegane gebied ligt namelijk een stuk land van 4 tot 5 hectare, waar nu maïs wordt verbouwd. ,,Als Amersfoort dat kan aankopen kun je alsnog een deel van het plan realiseren. Rijkswaterstaat heeft waarschijnlijk wel een potje beschikbaar om natuurverlies, zoals bij de aanleg van het nieuwe knooppunt Hoevelaken, waarbij een stuk bos verloren gaat, te compenseren.’’

De opstelling van Amersfoort biedt evenwel weinig hoop. ,,Op dit moment vindt er geen actieve grondverwerving plaats’’, aldus woordvoerder Sonja van Beek. ,,De uitvoering van de visie is op dit moment niet meer mogelijk. Hoe dat er in de toekomst uit zal zien, dat weten we nu niet.’’

Op een mooie dag zoemt het hier van de krekels en de libellen - Bram van de Klundert

Intussen behoudt Van de Klundert, een gepensioneerd bioloog (69), zijn optimisme. In zijn ‘eigen’ stukje Hoevelakense Bos laat hij zien hoe het landgoed met respect voor de historie beheerd kan worden, ook als voorbeeld voor de pachtboeren die nu nog kiezen voor intensieve landbouw. 

Paradijs

Rondom het huis dat hij en zijn echtgenote sinds 2015 huren van het GLK, is een paradijs gecreëerd, waar alles draait om biodiversiteit. In een poel leven salamanders en kikkers. Verderop staan bijenkasten. Op het hooiland komen door het jaar heen 120 verschillende planten tot bloei, van margrieten tot orchideeën en ratelaars. ,,Op een mooie dag zoemt het hier van de krekels en de libellen. Er komen vogels voor die je vijf jaar geleden nog niet zag, zoals de vliegenvanger en de groene specht.’’

Van de Klundert legde een wijngaard aan, die twee jaar geleden 250 flessen witte wijn voortbracht en binnen afzienbare tijd hun weg vonden naar bewoners van Hoevelaken. Op een akker aan de rand van zijn erf verbouwt de bioloog rogge. Daarvan bakt de plaatselijke bakker straks brood. ,,Zulke velden met wuivende halmen zie je nergens meer in Nederland. Die worden dan kort gehouden, zodat ze niet kunnen afbreken.’’

Eerder stond er gerst, waarvan ‘Hoevelakens Bosbier’ is gebrouwen. Dat is binnenkort beschikbaar en er is nu al veel vraag naar.

Schril contrast

De idylle staat in schril contrast met de algemene staat van het landgoed. ,,Vogels en paddenstoelen verdwijnen en er komt een ander type planten. Je kunt eigenlijk niet meer spreken van een landgoed. Het is nu eerder een stadspark.’’

Sterker: volgens hem wordt het bos letterlijk ‘onder de voet gelopen’. Daardoor is het plan van de gemeente Nijkerk uit 2019 eigenlijk alweer achterhaald. ,,We vechten nu een vorige oorlog uit. Er is méér nodig om het bos te redden, want over twintig of dertig jaar komen hier twee keer zoveel mensen. Je moet het gaan inrichten als een intensief gebruikt stadspark zoals het Central Park in New York of Amelisweerd.’’

Dit artikel werd eerder gepubliceerd door de Stentor.